Centrum voor Consultatie en Expertise

Wat was hun vraag?
In tijden waarin arbeidsmarktkrapte bijna overal aan de orde is, komen ze dat ook volop tegen in de zorgsector en in consultaties. “Hoe gaan we hiermee om? Ga daarover met ons in gesprek en inspireer ons vanuit systemisch perspectief om op een andere manier te denken, kijken en spreken.”

Hoe hebben we deze aangevlogen?
Er zijn veel vragen aan coördinatoren over werkdruk en personeelstekort. Hoe past het systeemdenken op dit vraagstuk? Net als bij complexe vraagstukken op inhoudelijk niveau werd en wordt er lang gekeken naar één oorzaak: diagnose in een client. De vraag aan het CCE was ‘geef ons een advies, een andere diagnose, een betere behandelplek’.

Het CCE is verschoven naar een meer systemisch, integrale manier van kijken, denken en werken. En stelt zich de vraag ‘kan de vraag in de context begrepen worden, ligt er beweging in dit vraagstuk in de samenwerking, is een diagnose noodzakelijk, is een gezamenlijke aanpak helpend voor deze cliënt?’ Behulpzame vragen. Kunnen we deze nu ook stellen?

Wat als de tekorten van personeel en werkdruk opgelost moeten worden ín het probleem? Dan zou je gaan denken aan oplossingen als: meer werven, uitzendkrachten of zzp-ers inzetten, schuiven van personeel, premies toekennen, harder werken, beloftes doen, aantrekkelijk werkgeverschap creëren door bijvoorbeeld vrije dagen of scholing.

Wat nu als we dat anders oplossen? Niet in het probleem, maar ernaast? Kunnen we daardoor anders kijken en ontstaat er dan ruimte om anders te denken en te doen? In de lezing zijn we allereerst ingegaan op voorbeelden waarin het lukte om naast het probleem te staan, het probleem uit te vouwen en andere oplossingen te vinden. Voorbeelden zijn o.a. Buurbouw, een project dat loopt sinds 2016 tot vandaag waarbij de buurt wordt betrokken bij de enorme bouwactiviteiten die geheel door de eigen buurt lopen en samen kansen creëren. Meeleefgezinnen en buurtgezinnen als antwoord op een tekort aan capaciteit om jonge en/of kwetsbare gezinnen te ondersteunen, De proeftuinen van Zwolle waar de lange wachtlijsten aanleiding vormden om de zorg bij mensen thuis in de wijk te organiseren.

Al deze prachtige initiatieven, en er zijn er nog veel meer te noemen, kunnen natuurlijk ook rekenen op een portie tegenwind. Soms omdat in de nieuwe oplossingen de ‘ongeschreven regels en posities’ op de schop gaan en dat bevalt natuurlijk niet. Soms omdat er zorg is over de kwaliteit van de oplossing, ‘is het wel goed genoeg onderzocht’ zijn dan vragen die opdoemen. Zo kent iedere beweging voorwaarts altijd een eigen beweging achterwaarts.

Welke perspectieven gaven we ze mee?

Het dilemma van veranderen.
Als CCE is het zaak het dilemma goed te bevragen en erkenning te geven voor dat wat zich herhaalt, de groeven en patronen, het denken in het probleem en de kansen die het kan opleveren door alle partijen te bevragen en uit te luisteren. Erkennen dat het ook iets kost, naast dat het oplevert.

Ruimte voor vertragen.
Onder druk zijn we geneigd een tandje erbovenop te doen. Om te herhalen wat we al kennen, om bijvoorbeeld strak te worden op de eigen rol in de keten, en de regels die daarbij horen. Netwerken kunnen wat star worden, silo denken en vernauwing hoort daarbij net als de onmacht die hieruit spreekt. We weten niet hoe nu verder. Juist dan is het goed ‘om ruimte te nemen’. Te vertragen. Uit te zoomen. Om te denken in triades en patronen, wat organiseren we eigenlijk bij elkaar? Dat we spreken over ‘heilige huisjes’ of zaken die nog onbesproken zijn. Dat we werken vanuit het belang waartoe jij aan het werk bent. En elkaar vindt in passende rolfluïde acties.

Spanning verdragen.
Tot slot gaat het om de spanning te verdragen die druk altijd organiseert. Ken je eigen coping onder druk, weet wat je neiging is en bezie hoe deze jouw gedrag en dat van anderen stuurt. De kans is erin gelegen om uit de inhoud te blijven, niet ingezogen te geraken, achterover te leunen en te kijken naar de dynamieken. Bewegen, tijd nemen, het zien als een parallel proces (wat zich hier voordoet is een uiting van wat daar speelt), anderen helpen om uit het patroon te stappen en zelf markeren hoe je er zelf ook bent ingestapt en hoe je daar nu uitstapt (contextmarker).

Het was een mooie interactieve sessie. Met veel energie én lol hebben we samen het thema verkent en het smaakte voor alle partijen naar meer!